Baş ve Boyun Bölgesinin kapsadığı alanlar;
Solunum, konuşma, yutma ve işitme gibi çok önemli fonksiyonları olan baş-boyun bölgesinin kapsadığı alanlar:
-
Ağız boşluğundaki dudaklar, yanakların iç kısmı, diş eti, damak, dil, ağız tabanındaki dokuları
-
Burun içindeki ve yüz kemiklerinde yer alan sinüs boşluları içindeki dokular
-
Nasoranks, orofarinks ve hipofarinks denilen boğazın en üst kısmındaki ve yutaktaki dokular
-
Ses telleri ve gırtlak bölgesindeki dokular
-
Kulak kepçesi ve dış kulak yolundaki dokular
-
Tükürük bezleri, tiroit bezi ve boyundaki diğer cilt, lenf ve kas dokuları.
Baş-Boyun Bölgesi Kanserleri - Tümörleri
Baş-boyun bölgesinde yer alan kötü huylu tümörler- kanserler tüm vücut kanserlerinin % 9′unu, kanserden ölümlerin % 4′ünü oluşturur. Erkeklerde kadınlardan 4-5 kat fazladır. 50 yaş üstünde daha sık görülür.
Baş boyun bölgesi kanserleri içerisinde en fazla gırtlak kanserleri (% 45-50) görülür. Kanserlerin gelişiminde; sigara, tütün çiğnenmesi, alkol, genetik faktörler, kötü beslenme, çevresel faktörler, hijyenik faktörler, endüstriyel ürünler, radyasyon ve bazı mikropların rol oynadığı bilinmektedir.
Son yıllarda artan çevre kirliliği, gıda eksiklikleri, gıdaların bozulmaması için kullanılan kimyasal maddeler, GDO' su ile oynanmış besinler, sanayi atıklarının doğal su kaynaklarını ve doğayı tahribi, atmosferin kirlenmesi; insan sağlığı ve yaşamında olumsuz etkiler yapmakta ve önemli sağlık problemlerine ve kanserlerde artışa sebep olmaktadır.
Sürekli güneş ışığına maruz kalma dudak kanserlerini artırmaktadır. Geniz kanserlerinin oluşmasında virüs dediğimiz bazı mikropların ilişkisi vardır.
Tüm kanserlerde olduğu gibi bu bölge kanserlerinde de başarılı tedavi erken teşhise bağlıdır. Baş- boyun kanserleri vücuttaki diğer birçok kanser türüne göre erken belirti veren hastalıklardandır. Bu nedenle bir takım uyarıcı belirti ve bulguların zamanında dikkate alınması ile erken teşhis konulabilir, tedavi başarısı artar ve hastanın yaşamı kurtarabilir.
Baş-Boyun Bölgesi Tümörleri- Kanserlerinde Belirtiler;
Baş ve boyunun herhangi bir kesiminde genellikle ağrısız ve gittikçe büyüyen şişlik, ağız içinde, dilde veya dudakta iyileşmeyen yaralar, ağızda uyuşukluk hissi, çiğnemede ve yutkunmada güçlük, devam eden ses kısıklığı veya seste değişiklik, nefes alma güçlüğü, devam eden burun tıkanıklığı veya burun kanaması, göz çevresinde şişlik veya çift görme, geçmeyen kulak ağrıları, kulak çınlaması veya işitme güçlüğü olabilir.
Boyunda Şişlik;
Baş boyun kanserleri genellikle vücutta herhangi bir yere yayılmadan önce boyundaki lenf bezlerine yayılır. Boyunda 2-3 haftadan uzun sürede geçmeyen şişlikler bir doktor tarafından görülmelidir. Tabi ki tüm şişlikler kanser demek değildir. Ancak şişlikler ağız, gırtlak, guatr, lenf ve kan kanserinin ilk belirtisi olabilir. Böyle şişlikler genellikle ağrısız ve gittikçe büyüme eğilimindedir.
Ses Kısıklığı ve Seste Değişim;
Pek çok gırtlak kanseri ses değişimine neden olur. 2 haftadan uzun süren ses kısıklığı ya da ses değişimleri önemlidir. Her ne kadar pek çok ses değişikliğinin nedeni kanser değilse de Kulak Burun Boğaz ve Baş-Boyun uzmanının gırtlağı ve ses tellerini endoskopik yöntemle muayene etmesi gerekir.
Ağızda ve Dudakta İyileşmeyen Yaralar;
Dil ve dudak kanserlerinin çoğu 2-3 haftada iyileşmeyen yaralar ve boyunda şişlikler olarak başlar. Yara ve şişlikler iltihaplanmadıkça ağrısızdır. Yaralarla beraber boyunda bir şişlik varsa daha da ciddiye alınmalıdır.
Ağızdan, Burundan ve Genizden Kanama;
Bu sıklıkla kanser haricinde bir nedene bağlıdır. Bununla beraber ağız, burun, boğaz ve akciğer tümörleri kanamaya neden olabilirler. Özellikle tükürük veya balgamda kanamanın devam etmesi akciğer kanserleri açısından dikkate alınmalıdır.
Yutma Problemleri;
Boğaz, yutak ve gırtlak kanserleri özellikle katı gıdaların ve bazen sıvıların yutulmasını zorlaştırabilir. Yutma ağrılı hale gelebilir
Ciltteki İyileşmeyen Yaralar;
Baş-boyun bölgesinde görülen deri kanserleri en sık alın, yüz, kulak, dudak gibi cildin güneşe daha çok maruz kaldığı yerlerde görülür. Deri kanseri sıklıkla küçük soluk bir yara şeklinde başlar, yavaş büyür ve ortasında gamze şeklinde bir çukur ve yara oluşur. Bazı deri kanserlerinde renk değişimi görülür. Özellikle dudakta, yüzde, kulakta iyileşmeyen bir yara varsa dikkate alınmalıdır. Baş ve boyun bölgesindeki cilt kanserleri erken başlanan tedaviye iyi yanıt verir.
Geçmeyen Kulak Ağrıları;
Özellikle yutkunma esnasında kulak ve etrafında oluşan ağrılar; boğazda, genizde, gırtlakta büyüyen tümöre ya da enfeksiyona bağlı olabilir. Uzun süren kulak ağrıları; yutkunma güçlüğü, ses kısıklığı ya da boyunda bir şişlik ile beraberse daha da önemlidir. Bu bulguların en kısa zamanda bir Kulak Burun Boğaz Uzmanı tarafından da değerlendirilmesi gereklidir.
Baş-Boyun Bölgesi Tümörleri - Kanserlerinde Tedavi
Baş boyun kanserlerinin erken teşhisi ile tedavinin başarısı arasında çok büyük bir ilişki vardır. Kanserin evresi, tipi, hastanın yaşı, cinsiyeti, vücut direnci, hastanın sosyoekonomik durumu tedavi planlamada önemlidir.
Baş ve boyun kanserlerinin tedavisi genellikle birçok branşın birlikte çalışmasını yani multidisipliner çalışmayı gerektirir. Hangi tedavilerin yapılacağı tümörün yerine ve yayılımına göre belirlenir. Her hasta için tedavi protokolü değişebilir.
Gelişen cerrahi, ilaç ve ışın tedavileri ve hastaya göre uygulanan yaklaşım teknikleri ile iyileşme oranı artmakta, yaşam süreleri yüz güldürücü sonuçlar vermektedir.
Baş ve boyun kanserleri için ilk seçenek cerrrahi tedavilerdir. Ancak, birçok baş ve boyun kanseri için ışın tedavisi (radyoterapi) de çok etkili bir seçenek oluşturmaktadır. Bugün gırtlak ve geniz kanserlerinin tedavisinde ışın tedavisinin rolü gün geçtikçe artmaktadır. Çoğu kez tedavi yöntemleri birlikte kullanılmakta, bileşik tedaviler yapılabilmektedir.
Ülkelerin sağlık sistemlerinin gelişmesi ile tıbbi imkânların çok sayıda insana ulaşması sağlanmakta ve tedavi oranları yükselmektedir
