Kulak anatomisi ve işitme sisteminde yeralan yapılar
Dış kulak, orta kulak, iç kulak, sinir yolları ve beyin.
Dış Kulak
Kulak kepçesi ve dış kulak kanalından meydana gelir. Bu yapılar sesi toplar ve kulak zarına iletir.
Orta Kulak
Zar ile iç kulak arasında bulunur. Dış kulak yolundan, kağıt inceliğindeki kulak zarı ile ayrılan ve bezelye büyüklüğünde içi hava dolu olan bir boşluktur. Zar ve kulak kemikçiklerini (çekiç, örs, üzengi) içerir. Kulak zarındaki titreşimler, orta kulak boşluğunda bulunan kulak zarı ile iç kulak arasında bir tür köprü oluştur bu üç kemikçik vasıtasıyla ses dalgaları iç kulağa iletilir. Bunu yaparken aynı bir transformatör gibi çalışıp sesi yükselterek aktarır.
Orta Kulakta da, aynen burunda olduğu gibi salgı bezleri, damarlar bulunur. Östaki borusu adı verilen bir boru ile genizle bağlantılıdır. Bu boru, orta kulaktaki hava basıncının dış kulak yolundaki atmosfer basıncına eşitlenmesini sağlar.
iç kulağa yansıyan dalgalar, burada, beyine gönderilen sinir uyarılarına dönüşür.
Sağlıklı orta kulakta, kulak dışındaki (atmosferik) basınç kadar basınca sahip hava bulunur, böylece zar ve kemikçikler serbestçe titreşebilir.
Östaki Borusu
Burun arkası boşluktan (geniz), orta kulağa uzanan ve orta kulak havalanması sağlayan borudur. Her yutkunma sırasında bu borudan hava geçerek dış kulak kanalı ile orta kulak basıncının eşit olması sağlanır. Bu olay, her gün yüzlerce kez tekrarlanır. Bu sayede kulak zarı titreşimleri ve dolayısıyla ses dalgalarının iletimi normal olarak devam eder. Esneme ve yutkunmada kulakta hissedilen açılıp kapanma hissi östakiden hava geçişinin olduğunun göstergesidir.
Östaki Borusu Tıkanıklığı; Orta kulakla geniz boşluğu arasında yer alan ve orta kulağın havalanmasını, kulak zarının her iki tarafında basıncın eşitlenmesini sağlayan östaki borusunun gerek dalma, gerekse uçakta özellikle iniş ve kalkışlar gibi ani basınç değişikliği durumlarında iyi çalışması gerekir.
Östaki borusunun iyi çalışmadığı durumlarda ani dalmalarda, yükseğe çıkmalarda ve uçaklarda oluşan ortam basıncı değişikliğine uyum sağlanamaz ve basınç eşitlenemez. Zarda içeri çökme yada dışarı itilme olabilir.
İç Kulak
İç kulak, içi sıvı ve ince sinir uçlarıyla dolu bir kemik kapsülden meydana gelmiştir. Çok ince bir zar ile kaplanmış damarlar ile kanlanmaktadır. Bu kemik kapsül içerisindeki sıvı, kemikçikler tarafından iletilen ses titreşimleriyle harekete geçirilir, böylece sinir uçları uyarılır.
Sinir Yolları
İç kulakta uyarılan sinirler, bu uyarıyı beyne taşır. Sinir, ince bir kemik kanal içerisindedir. Aynı kanalda, denge siniri ve yüz kaslarını hareket ettiren yüz siniri de bulunur. Sinirler, kemik kanal içerisinde, çok ince kan damarları ile beslenirler.
Beyin
Çok karmaşık bağlantılar ve yollar kullanılarak iç kulaktan beyindeki işitme merkezine ulaştırılan elektrik uyarıları burada anlamlı ve anlaşılır ses haline getirilir.
SES NEDİR, NASIL İŞİTİLİR
Ses esnek cisimlerin titreşmesi ile oluşan ve dalgalar halinde yayılan enerjidir.Ses veren her madde veya cisim bir ses kaynağıdır. İnsan gırtlağında ses telleri akciğerlerden gelen hava ile titreşir. Titreşimle meydana gelen ses, dil ve dişlerin yardımıyla sözcüklere dönüşür.
Sesin dalgaları ancak bir madde içinde yayılabilir. Boşlukta madde olmadığı için yayılmaz.Sesin yayılma hızı ortama bağlıdır. En hızlı katı maddelerde yayılır. Sesin havada yayılma hızı, ışık hızına göre çok azdır. Saniyede 340 m yol almaktadır.
Bir ses kaynağından çevreye yayılan ses dalgaları, sert bir yüzeye çarptıklarında doğrultularını değiştirerek yansımaya uğrar. Çevremizdeki seslerin bir kısmı yansıma sonucu duyulur.
Sesin Ölçümü ve Değerlendirilmesi
Ses, bilimsel olarak frekansı ve şiddeti ile ölçülür. Sesin yoğunluk veya şiddeti "desibel" cinsinden ifade edilir. Saniyedeki titreşim sayısı ise frekansını yani sesin kalınlığını, inceliğini oluşturur.
Sesin Frekansı Nedir
Sesin saniyedeki titreşim sayısı frekansıdır. Ses, alçak frekanslarda "kalın (pes)", yüksek frekanslarda "ince (tiz)" duyulur. İnsanlar saniyede 20 ile 20.000 titreşim arasındaki sesleri duyabilirler. Ancak insanın çıkardığı ses 300 ile 4000 frekans arasındadır ve insanlar bu aradaki sesleri diğer seslerden daha iyi duyarlar. İşitme kayıplarının pek çoğunda ilk önce yüksek frekanslar yani ince sesler etkilenir. Bu sebepledir ki bu tip işitme azlığı olanlar ince sesli bayan ve çocukların seslerini duymada daha fazla zorlanırlar.
Sesin Şiddeti , Desibel Nedir
Sesin şiddeti desibel (dB) cinsinden ölçülür. "0" desibel insan kulağının işitebileceği en düşük ses olarak kabul edilir. "180" dB ise roketin fırlatılış anında çıkardığı ses olarak ölçülür.
Desibeller logaritmik olarak artar ve azalır. Bu şu anlama gelir. 20 dB, 10 dB'den 10 kat daha şiddetlidir. 30 dB, 10 desibelden 100 kat daha şiddetlidir.
0 dB İnsan kulağının duyabileceği en düşük ses
20 - 30 dB Fısıltı, sessiz konuşma
40 - 60 dB Normal konuşma, dikiş makinası, daktilo
60- 90 dB Bağırma sesi,aşırı gürültü
Aşırı yüksek seste kalmanın üst sınırları
90 -100 dB üzeri Ağır vasıta trafiği; günlük maksimum 8 saat
100 -120 dB Elektrikli testere, asfalt delme makinası; günde maximum iki saat
120 -140 dB Yüksek sesli roket veya rock konserleri; günde maksimum 15 dakika
140 Silah sesi, jet motoru; kulaklara koruyucu kullanmadan izin verilmez.
