"Gürültü"Kulaklara Zarar Verebilir Mi?
Yüksek sese maruz kalmakla oluşan ''Akustik travma'' " çok şiddetli gürültünün sebep olduğu işitme kaybıdır. Gürültü aşırı yüksek veya uzun süreli olursa çınlama, uğultu ve beraberinde iç kulakta sinirsel tip işitme kaybı oluşabilir.
Akustik travma en sık karşılaşılan işitme azlığı ve çınlama sebeplerindendir.
Top, tüfek, tabanca gibi ateşli silahlar ve patlayıcıların yaptığı ani gürültü akustik travmaya neden olabilir. Bazı kişiler için tek bir patlama sesi dahi akustik travma oluşması için yeterlidir. Genellikle patlayıcı ne denli güçlü ise sağırlık o denli çok olur. Kapalı ortamlardaki patlamalar açık havadakinden daha zararlıdır. Su altı patlamaları kulağa havadakinden çok daha fazla zarar verir.
İşitme kaybı, sıklıkla yüksek frekanslarda başlar. Tinnitus denilen çınlama,uğultu şikayeti hemen hemen daima vardır.
Kulaklar Gürültüye Alışabilir Mi?
Gürültüye alışmak söz konusu değildir. Sadece herkesin etkilenmesi aynı değildir. Gürültü çok şiddetli olursa ve uzun sürerse iç kulaktaki sinir hücrelerinde tahribat artar daha fazla işitme siniri hasar görür. Ölü sinir hücrelerini hayata döndürmek mümkün değildir; hasar kalıcıdır. Giderek işitme azalır. Gürültü kaynaklı hasarlarda mevcut durum düzeltilemese bile aşırı sesten korunarak ve tedavi ile hasarın ilerlemesi durdurulabilir.
Gürültünün Zararlı Olduğu Nasıl Bilinebilir?
İnsanların gürültüye karşı hassasiyetleri değişiktir.
- Kendini duymak için bağırmak zorunda kalınıyorsa,
- Gürültü kulakta ağrı oluşturuyorsa,
- Kulak çınlaması oluyorsa,
- Gürültüye maruz kaldıktan sonra birkaç saat hafif sağır gibi olunuyorsa gürültü kulağa zarar veriyor olabilir.
Sesin Frekansının İşitme Kaybıyla İlgisi Nedir?
Sesin yoğunluk veya şiddeti "desibel" cinsinden ifade edilir. Frekans, sesin saniyedeki titreşim sayısıdır. Ses, alçak frekanslarda "kalın (pes)", yüksek frekanslarda "ince (tiz)" duyulur. Uzmanlar 85 desibel üzerindeki sese sürekli maruz kalmanın tehlikeli olabileceğinde anlaşmışlardır. İşitme kaybı başladığında ilk önce yüksek frekanslarda duyma azalır. Yüksek frekanslardaki kayıp, sesin yapısını da bozabilir; bu yüzden kişiler işitse bile işittiklerini tam olarak anlamakta zorluk çekerler. İşitme kaybı olanlar çoğunlukla birbirine benzeyen sesleri ayırt etmede zorlanırlar.
Belli ses seviyelerinde izin verilebilir maksimum çalışma saatleri;
90 dB 8 saat
92 dB 6 saat
95 dB 4 saat
100 dB 2 saat
105 dB 1 saat
110 dB 30 dakika
115 dB 15 dakikadan az
Duyulan Yüksek Sesin Süresinin, İşitme Kaybına etkisi Var Mıdır?
Kesinlikle vardır. Yüksek şiddette sese ne kadar uzun süre maruz kalınırsa, işitmede o kadar fazla hasar oluşur. Aynı zamanda ses kaynağına ne kadar yakın olunursa sesin şiddeti ve rahatsız ediciliği o kadar fazladır.
Her silah sesi, yakındaki kişilerin işitmesinde hasar meydana getirebilir. Uzun namlulu silahlar ve top daha şiddetli ses çıkardıkları için en riskli olanlardır. Fakat oyuncak silahlar bile yakınlığa bağlı olarak işitmede hasar meydana getirebilir.
Son zamanlarda gençlerde yapılan araştırmalarda çok gürültülü diskolarda ve kulaklıklarla yüksek sesli müzik dinleyenlerde önemli ölçüde sorun belirlenmiştir.
Gürültü, İşitmemin Dışında Daha Fazla Bir Zarar Verebilir Mi?
Gürültüye aşırı maruz kalanlarda işitme azlığı yanında kulak çınlaması da olabilir. Çoğunlukla kalıcıdır. Bazı kişilerin, yüksek ses karşısında endişe ve hassasiyeti artabilir, nabız ve kan basıncında artış olabilir veya mide asit salgısında artış görülebilir.
"Yüksek gürültü" ayrıca iş ortamında dikkati dağıtarak verimi düşürebilir.
İşitme Koruyucuları Kullanılmalı Mı?
Çok gürültülü ortamlarda çalışanların işitme koruyucuları kullanmaları gerekir. Ayrıca çok gürültülü bir alet veya silah atışlarında da kullanılmalıdır.
İşyerinde günde sekiz saatten fazla 85dB veya yukarısında gürültüye izin verilmemelidir. Çalışılan alanda ortalama ses şiddeti sekiz saat süre ile 90 dB den yüksek ise işitme koruyucuları kullanılmalıdır.
İşitme Koruyucuları Nelerdir ve Ne Kadar Etkilidir?
Kulaklıklar ve kulak içine konan tıkaçlar zara ulaşan sesin şiddetini azaltmaya yararlar.
Kulak tıkaçları dış kulak yoluna takılırlar ve sesin şiddetini ve kulağa zarar vermesini azaltırlar. Bunların etkili olabilmesi için kulak yolunu tam tıkamaları gerekir. Çeşitli boyutlarda ve tiplerde olabilirler. Kullanırken temiz olmalarına ve dış kulak yolunu tahriş etmemelerine titizlik gösterilmelidir.
Tıkaç Çeşitleri
Tüm kulak kepçesini kapsayan kulaklıklar; bütün kulağı-kulak kepçesini kapsar ve baş üzerinden geçen bir bant ile iki kulaklık birbirine bağlıdır. Etkili olması için kulak kepçesini sıkıca kapatması gerekir.
Kulak kepçesinin iç boşluğunu ve dış kulak yolunu tam olarak kaplayan akrilik kalıplar; Bunlar işitme cihazları için yapılan kalıpların deliksiz şeklidir.
Dış kulak yoluna tıkamak için kullanılan hamur kıvamındaki silikon,sünger veya vazelinli pamuk tıkaçlar;
Kulak tıkaçları ve tam kulaklıklar sesin şiddetini 15 ile 30dB kadar azaltır. İkisi birbirine yakın olmakla birlikte kulak tıkaçları düşük frekanslarda daha fazla, tam kulaklıklar ise yüksek frekanslarda daha fazla etkilidirler.
Beraber kullanıldıklarında ek olarak 10-15dB daha fazla koruma sağlarlar. Gürültü 105 dB'den yüksekse beraber kullanımları önerilir.
Kulak kanalına sokulan basit pamuk sünger ve kâğıt benzeri tıkaçlar, yeterince etkili değildir, sadece 5-7dB kadar şiddeti azaltırlar.
İşitme Koruyucularının Genel Problemleri Nelerdir?
Ülkemizde bu tür işitme koruyucusu kullanan işçilerin uygun ve sürekli kullanılmamaları nedeniyle zorunlu korunma seviyesinin yarısından daha azı ile korundukları düşünülmektedir. Sekiz saat devamlı kullanıldığında 30dB koruma getiren koruyucular, bir saat takılmazlarsa toplam koruyuculukları % 70 azalmaktadır.
Gürültüye maruz kalma, birikim yapabileceği için evde ve sosyal ortamlarda karşılaşılan gürültü de günlük limite eklenmelidir. İşyerinde maksimum günlük doza ulaşılmışsa sonradan gürültülü bir ortamda bulunmak veya yüksek sesli müzik dinlemek güvenlik limitini geçmeye sebep olur.
İşitme Koruyucuları Kullanırken İnsanı veya Makine Sesi İşitilir mi ?
İşitme koruyucular etraftaki gürültünün duyulmasına engel olur, ancak konuşmaların duyulmasına engel değildir. Hatta çevre gürültüsü azaldığı için konuşmalar daha net anlaşılabilir. İşitme koruyucu kullanan işçiler makinenin çıkardığı sesi başlangıçta iyi duymazlar ancak bir süre sonra buna alışırlar ve ses değişikliğini fark ederler.
İki taraflı işitme kaybı olan kişiler işitmeleri zaten az olduğu için koruyucu kullanmalarına gerek yoktur.
Gürültü İşitmede Hasar Oluşturmuşsa Ne Yapılabilir?
İşitme kaybı, genellikle yıllar içerisinde gelişir. Ağrısız ve yavaş yavaş olduğu için farkına varmayabilirsiniz. İşitme azlığı ile birlikte çınlama ,uğultu varsa daha kolay fark edilebilir. Özellikle gürültülü ortamlarda insanların ne dediğinin anlaşılamaması, yüksek frekans işitme kaybının başlangıcı olabilir ve işitme testlerinin yapılması gerekir.
