Apne Nedir? Uyku Apne hastalığı nedir?
Apne, Yunanca nefessizlik anlamına gelir. Uykuda solunumun 8–10 saniyeden daha fazla durmasına, nefessiz kalmaya uyku apnesi denilmektedir. Gece boyunca apnelerin ataklar şeklinde devam etmesi saatte ortalama 5-7 defadan daha fazla tekrarlaması yaşamı ciddi şekilde tehdit eder ve "Uyku Apne hastalığı" olarak adlandırılır.
Uyku süresince meydana gelen apne sayısı arttıkça, vücut daha uzun süre oksijensiz kalır. Derin uyku fazına yeterince geçilemez. Derin faz gerçek dinlenme için tek yoldur. Dinlenmeden geçirilen gecenin gündüzü uykulu, yorgun ve verimsiz geçecektir. Uykudan dinlenmemiş, yorgun kalkma ve bunlara bağlı olarak baş ağrısı, sinirlilik, kişilik değişikliği, huysuzluk, çabuk yorulma, genel isteksizlik hali ortaya çıkar.Gündüz aşırı uyku eğilimi hastalığın şiddeti ile doğru orantılı olarak artar. Araba kullanırken ya da iş başında uyuklamalar görülür. Uyku apnesi olan kişiler genellikle uykularının bölündüğünün farkında değildir ve iyi uyuduklarını zannederler.
Uykuda oksijen azlığına bağlı olarak özellikle yaşam için önemli olan beyin, kalp ve kan dolaşımı sisteminde rahatsızlıklar oluşur. Uzun sürelerde daha çok kan pompalamak zorunda kalan kalpte ritim bozulur, yıllar içinde kalp büyümesi kalıcı hale gelebilir.Tansiyon yükselebilir.
Sonuç olarak Uyku Apnesi, yaşam kalitesinin artırılması için dikkat edilmesi ve sorgulanması gereken önemli bir rahatsızlıktır. Ülkemizde 2 milyondan fazla OSA hastası olduğu tahmin edilmektedir.
Uyku Apnesinin üç temel türü vardır: Obstrüktif yani hava yolunun tıkanmasına bağlı, merkezi yani beyindeki solunum merkezinin bozukluklarına bağlı ya da ikisinin karışımı şeklinde olabiliir.
Tıkayıcı Uyku Apnesi - Obstrüktif Uyku Apnesi (OSA) Nedir?
Üst hava yolunun tıkanmasıyla oluşan apne türüdür. Uykunun başlamasıyla birlikte yumuşak dokuların gevşemesi ve nefes alma sırasında oluşan negatif basınç dolayısıyla solunum yolunun tıkanarak ağız ve burundan akciğere yeterli hava girişi engellenir.
Üst solunum yollarında tıkanma oluşturabilen özellikle dil arkası ve yutak çevresindeki darlığın ileri boyutta olduğu durumlarda hastalık ağırlaşır. Nefes durmaları gece boyunca bazen onlarca hatta yüzlerce kez tekrarlayabilir. Apneler sıklıkla 20 saniyenin üzerindedir, şiddetli olgularda bu süre1-2 dakikalara ulaşır. Nefes durmaları sırasında kandaki oksijen miktarı önemli ölçüde azalır, dolayısıyla kalp, beyin ve diğer organlar yeterli oksijen alamaz.
Hava yolu tıkanmasına bağlı apnede; kandaki oksijen miktarı düşmesinin beyin tarafından fark edilmesi sonrası güçlü bir solunum gayreti ile havayolu açılır. Bu durum özellikle horlayan kişilerde horlamada duraklama veya yavaşlama ve belirli bir süre sonra ani bir patlama sesi ile hava yolunun açılması şeklinde devam eder.
Tıkayıcı uyku apnesi kimlerde görülür;
Tüm apnelerin % 80 idir. Erkeklerde %4, kadınlarda %2 oranında rastlanır. Horlamada olduğu gibi yaşın artmasıyla birlikte sıklık da artar; 60 yaş sonrasında erkeklerde %28’lere,menopozdan sonra kadınlarda %20’ye yaklaşır.
Bu tip uyku apne hastalığı; genellikle kısa boylu, şişman-göbekli, boyunları kısa ve kalın olan erkeklerin hastalığı olarak bilinir. Üst solunum yollarında daralmaya neden olan büyük dil, yüksek ve kavisli sert damak, sarkık yumuşak damak, uzun ve kıvrımlı küçük dil, küçük çene yapısı, büyük bademcikler, geniz ve burun etlerinde büyümeler, burunda alerjik şişlikler hastalığa zemin hazırlarlar.
Hastalığın oluş mekanizması hayli karışık olduğu için sadece bu faktörlerle açıklamak her zaman mümkün olmaz. Nitekim uykuda nefes durmaları olmayan şişman kişiler var olduğu gibi hastalığa zemin oluşturabilecek belirgin bir yapısal bozukluğu olmayan genç ve zayıf kişilerde de apne ve horlama görülebilir.
Merkezi Uyku Apnesi -Central Sleep Apnea (CSA)
Merkezi Uyku Apnesi, çok daha nadir görülür, apnelerin sadece % 2 sidir. Solunumu kontrol eden kaslara beyinden yeterli sinyaller gönderilememesi sonucunda ortaya çıkar.Solunum gücü azalır,tıkanma olur. Kanda oksijen azalır , karbondioksit artar. Bu durum daha ilerlerse kişi uyanmaya zorlanır . Bu nedenle Merkezi uyku apnesi olan hastalar uyanma dönemleri tıkayıcı uyku apnesi olan kişilere göre daha fazladır ve uyanmaları daha çok hatırlarlar. Bu uyanmalar olmaz ise hayati tehlike artar.
Bileşik Uyku Apnesi -Mixed Sleep Apnea (MSA)
Bileşik Uyku Apnesi olan hastalarda tıkayıcı ve merkezi apne bir arada görülür. Apnelerin yaklaşık %18 idir.
Önce tıkayıcı uyku apnesi belirtileri görülür. Bu apne tedavi edilince merkezi apne bulguları ortaya çıkar. Bu apne çeşidi uzun yıllardır gözlenmekte ise de son yıllarda test imkanlarının artması ile tanı artmış ve uzmanlar tarafında daha detaylı olarak kategorize edilmiştir.
.
