ORTA KULAKTA SIVI BİRİKİMİ
Seröz Otitis Media ( SOM ) = Efüzyonlu Otitis Media ( EOM )
Ateş ,kulak ağrısı ve kulak zarında aşırı kızarıklık gibi aktif iltihabi bulgular olmaksızın, kulak zarı arkasında orta kulak boşluğunda kulağın kendi salgısının birikmesidir. Seröz otitis media (SOM) veya efüzyonlu Otitis media (EOM) olarak ismlendirilir.
Biriken sıvı orta kulağa dışarıdan gelen bir sıvı yada iltihap değildir. Orta kulaktan östaki borusu kanalıyla genize akması gereken orta kulak salgısı, östaki tüpünün tıkanması sonucu orta kulakta birikmektedir.
Orta kulakta biriken sıvı zamanla koyulaşır ve yapışkan hale tutkal kıvamına dönüşür. Orta kulağın bu koyulaşan sıvı ile dolması kulak boşluğunun havalanmasının olmaması, zarın ve kemikciklerin hareketini bozarak işitmeyi azaltır. İlerleyen dönemde orta kulakta bir negatif basınç artar, kulak zarı içeriye doğru çöker. Tedavide gecikilirse zardaki bu çöküntü ilerliyerek zarın orta kulak boşluğuna yapışmasına ve orta kulaktaki kemikciklerin hasarlanmasına neden olur. İşitmede kalıcı azalmalar ve kronik iltihaplar oluşabilir.
Orta kulak iltihabı sonrasında geçici bir süre orta kulaktaki sıvı salgılayan hücrelerin sayılarının artması sonucu orta kulakta geçici sıvı birikimi oluşabilir. Genellikle tedaviye ihtiyaç kalmadan bir kaç haftada düzelir,takip edilmelidir.
Belirti ve Bulgular Nelerdir? Tanı Nasıl Konulur?
Genellikle çocukluk çağı hastalığıdır. Hastalık başlangıç evresinde genellikle sinsi seyreder. Büyük çocuklar kulakta bir dolgunluk, zaman zaman hafif kulak ağrısı ve işitme kaybından şikayet ederler. Küçük çocuklar ise şikayetlerini dile getiremediklerinden en tipik bulgu çocuğun sürekli olarak kulağıyla oynamasıdır. Bu çocuklar daha hırçındırlar ve işiitme azlığına bağlı dikkat eksikliği gözlenebilir.
Muayenede kulak zarının doğal,hafif mavimsi parlak rengini kaybettiği, matlaştığı görülür. Başlangıç döneminde sıvı birikimi etkisi ile zar dışarı itilmişken ilerleyen dönemde zarda yapışma ve çökmeler görülür.
Genellikle muayenede tanı konabilir. Ancak durumu tam belirlemek ve tedavi planı yapabilmek için mutlaka işitme ve orta kulak basınç ölçümü testleri yapılmalıdır.
Kulakta Sıvı Birikiminde Tedavi
Orta kulakta biriken sıvı burun ,geniz ve boğazda östaki borusunu tıkayan kalıcı bir sorun yoksa genellikle 2-3 ay içerisinde düzelir.
Bu süre içerisinde hasta ilaçsız izlenebileceği gibi bazı ilaçlar kullanılabilir.
Sıklıkla başlangıçta bir enfeksiyon sonucu olduğu için en sık tercih edilen ve etkinliği kanıtlanmış olan ilaç antibiyotiklerdir. Allerji ilaçları ve dekonjestan,ödem çözücü ilaçlarda kullanılabilir. Daha kalıcı düzelmeyen sıvı varlığında kortizon gerekebilir
Kulakta Sıvı Birikiminde Cerrahi Tedavi
Orta kulak sıvı toplanmasında en sık uygulanan ameliyat geniz etinin alınması ile birlikte kulak zarının çizilip sıvının temizlenmesi, aşırı yapışkan sıvı var ise tüp takılmasıdır.
Geniz etinin alınması ile, enfeksiyon odağı ve östaki borusundaki mekanik tıkanma etkisi kaybolmuş olur.
Kulak zarına takılan ventilasyon tüpü orta kulağın havalanmasına yardımcı olur ve böylelikle orta kulak gaz basınçları normale döner.
Aşağıdaki durumların varlığında ameliyat gündeme gelir:
- takip ve tedaviye rağmen 2-3 ayı aşkın süredir devam eden orta kulak sıvı birikimi
- 30 dB den fazla işitme kaybı gelişmesi
- Kulak zarında çökme ve yapışmalar olması
Ameliyat Kesin Çözüm Müdür?
Genellikle geniz eti alınması ve kulak zarınını çizilip temizlenmesi veya tüp takılması sonrasında hastalık büyük oranda düzelir. Kulak zarına yerleştirilen tüp 6-12 ay kadar kalabilir. Çoğunlukla başka bir müdahaleye gerek kalmadan kendiliğinden atılır.
Ameliyat sonrasında da hastanın 1-2 ay aralarla yakın takip edilmesi gerekir. Bilhassa hastalığa zemin hazırlayan faktörlerin devam ettiği durumlarda orta kulakta sıvı toplanması tekrarlayabilir.
Erişkin Hastada Orta Kulakta Tek Taraflı Sıvı Birikimi
Ergenlik çağına doğru kemik ve kıkırdak yapıların gelişmesi, geniz etinin kaybolması ve enfeksiyonların azalması nedeniyle seröz otitis media oranı belirgin şekilde azalır.
Yetişkinlerde, orta kulakta sıvı birikimleri varlığında genizde kitle, tumor ihtimali dikkate alınmalıdır. Bu nedenle erişkin bir hastada özellikle tek taraflı olarak orta kulakta sıvı toplanması ile karşılaşıldığında detaylı endoskopik kulak burun boğaz muayenesi ve işitme testleri yanında gerekenlerde BT, MR tetkikleri yapılmalı ve mutlaka genizde olabilecek tümöral hastalıklar ekarte edilmelidir.
