Uyku testi - Polisomnografi / Tüm Gece Poligrafik Uyku Tetkiki
Uyku hastalıklarının tanısının konabilmesi için uyku testleri gerekir. Uyku testinde amaç uyku sırasında birçok parametrenin incelenmesidir. Gündüz ve gece uykusu farklı özellikler taşıması nedeniyle polisomnografi denilen standart uyku testi, uyku laboratuarında yapılmaktadır.
Uyku testinde uyku ilacı ya da uyku kalitesini etkileyecek herhangi bir materyal kullanılmaz. Olabildiğince doğal bir uyku sağlanır. Uyku testinin hiçbir aşamasında acı verici bir girişim yoktur.
Gece boyunca çok sayıda sensör, elektrot ve video kullanılarak hastanın görüntüsü, ne zaman uyanık, ne zaman uykuda olduğu, uykunun hangi dönemlerinde bulunduğu, bunların gece içindeki oranları, beynin biyo-elektrik değişimleri - elektroensefalografisi, göz hareketleri, ayrıca çene ve bacaklardan kas aktivitesi kayıtları; solunum olaylarının belirlenmesi, ağız-burun solunumu, göğüs ve karnın solunum eforu, kan oksijen seviyesi, EKG, kalp atımı gibi birçok parametre, kaydedilir. Şüphelenilen hastalığın tipine göre bu parametrelere daha başkaları eklenebilir.
Uyku incelemesi sonucunda, uyku süresince nefes durmalarının sayısı, süreleri ve oksijen azalmasının düzeyi (en düşük oksijen düzeyi) belirlenir. Uyku-apne sendromunda tam nefes durmaları yanında solunumda yüzeyelleşmeler (hipopne) olabilir. Bunlar da kan oksijen seviyesinin azalmasına yol açar.
Uyku testi ile hastalığın derecelendirilmesi
Hastalığın derecesini belirlemek için uykudaki solunum düzensizliklerinin (apne ve hipopnelerin) toplam sayısı bulunur ve uykuda saat başına düşen solunum düzensizliklerinin sayısı hesaplanır. Buna “apne-hipopne indeksi” adı verilir.
Saat başına düşen apne-hipopne sayısı (indeks)
5–15 arasındaysa hastalık hafif düzeyde,
15–30 arasındaysa orta düzeyde,
30’un üzerindeyse ileri düzeyde demektir.
Gereken durumlarda ve uyku-apne sendromu olan hastalarda burundan verdiği pozitif basınçlı hava ile solunum yollarını açık tutan CPAP - BiPAP cihazlarının basınç belirlemesi için ikinci gece test yapılabilir.
Periyodik olarak ortaya çıkan ve günlerce sürebilen uyku atakları ile karakterize bazı hastalıklarda kesintisiz 24–36 saat çekim yapmak gerekebilir.
Ayrıca narkolepsi hastalığının tanısının daha güvenilir biçimde konulabilmesi için, gece uykusunun ardından, ertesi gün içinde 4–5 kez iki saat aralıklarla 20 dk. Süreli uyku latansı testleri yapılabilir.
Uyku EEG' si / Uyku Aktivasyonu
Uyku sırasında yapılan testlerin epilepsi hastalığının ayırıcı tanısında da önemli katkısı vardır. Uykunun ve uykusuz kalmanın, EEG’de epileptik deşarjların ortaya çıkmasını kolaylaştırıcı etkisi mevcuttur. Bu yüzden epilepsi şüphesi olup, rutin EEG’lerinde patolojik bulgu saptanamayan ya da nöbetleri sadece uykuda olan hastalarda, gündüz 2–3 saat süreyle ya da tüm gece boyunca aktivasyon amaçlı uyku EEG’leri yapılaması gerekir.
